Zamana Karşı Filminden İzlenimler: Para, Zamanımızı Kiralayarak Kazandığımız Bir Kağıt Parçası mı?
Kasım 3, 2011
28 Ekim’de Zamana Karşı (In Time) filmi tüm dünya ile eş zamanlı olarak Türkiye’de de gösterime girdi. Filmin fragmanında kahvenin 4 dakikaya satıldığını gördükten sonra Zumbara ekibi olarak biz de sinemadaki yerimizi aldık.
Paranın yerini tamamen zamanın aldığı bir dünya düşünün. Herkesin başlangıçta 25 yılı olduğunu ancak satın aldığınız her şeyin dünyadaki zamanınızdan götürdüğünü ve bunun için de sürekli zaman kazanmak yani çalışmak zorunda olduğunuzu…
Gettolarda yaşayan insanların her zaman ‘ceplerinde (filmde kollarında)’ en fazla bir günlük zamanın bulunduğu, zengin bölgelerde yaşayan insanların ise yüz yıllara sahip olduğu film, şu an yaşadığımız dünyada paranın metalaşmasının yarattığı dengesizlikleri ‘zaman’ metaforu ile değiştirerek göstermesi sayesinde, sorunların vahimliğini daha görünür kılıyor. Yani günümüz dünyasına farklı gözlüklerle bakıyoruz filmde.
Filmde kullanılan terminoloji de özellikle ilgimizi çekti. Mesela dünyadaki zaman bankası uygulamalarında kullanılan sözcüklerin tamamen zıt anlamda kullanıldığı bir çok sözcük vardı.
Zaman Bankası (Time Bank): Bildiğiniz gibi Zumbarada dünyada 33 ülkede kullanılmakta olan zaman bankalarından biri. Ancak filmde günümüzdeki bankaların yerine ‘zaman bankası’ kullanılmıştı. Zaman almak için %30 faiz ödüyorsunuz ve bu faiz filmin sonuna doğru %37’lere ulaşıyor.
Zaman Tutucu (Time Keeper): Bu kavram lokal olarak kullanılan zaman bankalarında, zaman bankası sürecini kolaylaştıran, insanlarla iletişimde olan ve servis değişimi sonucu sisteme zaman girilerek zaman bankası sisteminin işlemesini sağlayan kişi anlamına geliyor. Ancak filmde zaman tutucu, bir toplum polisi anlamına gelmekte ve zamanın büyük miktarda el değiştirmesi (filmde kişiler birbirlerine zaman transferi yapabiliyorlar) durumunda bunun kontolünü sağlamakta.
Zaman Paylaşımı (Time Share): Filmede zamanı tükenmekte olan kişilere bedavaya zaman yardımında bulunan dayanışma kuruluşlarına verilen ad. Zamanı tükenmek filmde kelimenin tam anlamıyla kullanılıyor- hayata veda etmek anlamında.
Ne alırsan 99 saniye mağazaları: Özellikle Çin’de üretilen malzemelerin bulunduğu ne alırsa 1 TL/$ mağazalarını biliyorsunuzdur. Filmde de ne alırsan 99 saniye mağazaları var.
Zaman Bölgesi (Time Zone): Filmdeki dünyada bulunan zaman bölgeleri insanları da birbirinden ayırmakta. Gettolarda yaşayan insanların en zengin bölgeye gidebilmesi için 1 yıl ödemeleri gerekmekte. Bu da doğal olarak farklı bölgelerde bulunan insanların bir araya gelmesini imkansız hale getirerek sistemin kontrolünü kolaylaştıran bir araç olarak kurgulanıyor.
Geniş zamanlı aile: Zaman yönünden zengin ailelere verilen ad. Zenginlik kuşaktan kuşağa geçiyor. Günümüzdeki para gibi, zamandan da zaman üretmek çok zor değil.
‘Oysa herkese yetecek zaman var’ söylemi, darwin kapitalizmi konsepti, insanların ekonomik statülerinin ‘hızlı hareket etmelerinden anlaşılması gibi bir çok detay filmden çıktığımda şu soruyu sordurttu tekrar:
Günümüzde para dediğimiz şey aslında zamanımızı kiralayarak kazandığımız bir kağıt parçası olma yolunda değil mi ne de olsa?
Okullarda Zaman Bankası
Eylül 23, 2010
İspanya’nın Santander şehrinde belediyeler ve okullar arasında bizi çok mutlu eden bir proje başlamakta. Seçilen bir pilot okulda başlayan proje, öğrencilerin zaman bankasına üye olmasını, servis değişiminde bulunmasını ve zaman bankasının yarattığı değerleri yaşamalarını sağlamakta. Karşılıklı yardım, işbirliği, eşitlik ve sorumluluk gibi değerleri teşvik etmek için kullanılacak bu sistem sayesinde her bir çocuk başkalarının da yardımı ile yeteneklerini ve başarılarını keşfediyor olacak.
Bir okul ile başlayan bu projenin, ilk önce bölgede sonra da ülkede yayılarak bir ağ oluşturulması planlanmakta.
Kaynak: http://www.abc.es/agencias/noticia.asp?noticia=524457
Zaman Bankası Sisteminin 5 Ana Değeri
Haziran 21, 2010
Zaman bankasının uzun vadede işe yarayacağını kanıtlayan 5 ana değeri var:
1. Herkes yaratıcı ve katılımcı olabilir. Sevme , iletişim kurma ve ilgi gösterme hepimizde var.
- sağlıklı çocuk yetiştirmek için gereken her şey
- aileleri koruma
- mahalleleri güvenilir ve canlı/heyecanlı yapma
- zayıf ve savunmasıza ilgi
- adaletsizliği düzeltme
- demokrasinin işlemesi
Bardağın boş yanı değil, dolu yanı bizi ilgilendiren
Mayıs 12, 2010
Zaman bankası özünde “hepimiz işe yarar hissetmek isteriz” gerçeğine bir cevap olarak ortaya çıkıyor. Değerli hissetmek insanın en temel ihtiyacı. İşte bu yüzden Zaman Lirası kazanmanın değeri, Zaman Lirası kazanmanın maliyetinden yüksektir. Çünkü psikolojik bir artı değeri vardır; kişisel tatmin ve kendine güven doğurur.
Ve evet kullanmadığımız bir dolu kapasitemiz var. Değersizleştirilmiş ancak çok değerli olan. Katkı yapabileceğin şeyle ihtiyacın olanı öde diyen Zaman Bankası sistemi farklı işliyor. Ne yapabileceklerimize bakıyoruz, ne yapamayacağımıza bakmaktansa. Bardağın boş yanı değil, dolu yanı bizi ilgilendiren. Bu anlamda Zaman Bankası kullanılmayan insan kaynaklarını da listelemekte önemli bir araç.
Thomas Edison’ın söylediği gibi “Eğer yapabileceğimiz her şeyi yapsaydık, kelimenin tam anlamı ile kendimize hayran kalırdık.” Evet şimdi zaman, kendimize hayran kalma zamanı 🙂